Ból to niesamowite zjawisko. Zarówno przerażające jak i fascynujące. Ból w wielu przypadkach chroni nasze zdrowie, a nawet ratuje życie. Pozwala się nam uczyć tego jakie zjawiska i sytuacje są dla nas niebezpieczne.
Ludzie, którzy chorują na analgezję wrodzoną (rzadka choroba genetyczna polegająca na całkowitym braku odczuwania bólu) mają przerażające dzieciństwo naznaczone powtarzającymi się poważnymi urazami. Brak bólu sprawia, że trudniej przychodzi im nauka otaczających ich zagrożeń. W wielu przypadkach ból jest nam bardzo potrzebny do przeżycia.
Z drugiej strony przewlekły ból jest zjawiskiem z którym często sami nie dajemy sobie rady.
Czynników wpływających na poziom bólu oraz na to czy stanie się przewlekły jest bardzo dużo i nie są one tylko i wyłącznie mechaniczne. Ogólnie pogrupować je należy na:
- biologiczne (np. urazy mięśniowe, deformacje stawowe, itd.),
- psychologiczne (stres, obniżone poczucie własne wartości, typ osobowości, kinezjofobia, itd.),
- społeczne (nierówności w statusie społeczno-ekonomicznym, przekonania kulturowe dotyczące bólu, itd.).
Jak widać problem jest bardzo złożony. Obecnie określa się to biopsychospołecznym modelem bólu, który wymaga interdyscyplinarnego podejścia. Mówi się o tym od lat 70-tych XX wieku jednak nadal przeważa podejście w ramach którego pacjent sprowadzany jest głównie do wydruku z badań obrazowych. Dla diagnostyki bólu wnoszą one jednak mało informacji i bardzo często wprowadzają w błąd.
„Lekarze i pacjenci zazwyczaj mają koncepcję bólu, który wiąże się z powiązaniem uszkodzenia ciała i bólu zgłaszanego przez pacjenta. Jest to nieodpowiednia koncepcja, która prowadzi zarówno lekarzy, jak i ich pacjentów do niepotrzebnych trudności w leczeniu przewlekłego bólu” Loeser, 1982
Słuchanie od przedstawicieli branży medycznej o tym jak bardzo mamy zniszczony np. kręgosłup nasila strach przed ruchem (kinezjofobia). Brak ruchu zwiększa stres.
Uwalnianie kortyzolu jest ważną i konieczną funkcją adaptacji na stres, ale wydłużone wydzielanie może być szkodliwe. Zwiększona i ciągła aktywacja osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) może prowadzić do uszkodzeń tkanek miękkich oraz kości, co powoduje większy ból i kontynuację błędnego koła. Takich mechanizmów powiązań jest bardzo dużo, ponieważ w naszym organizmie nic nie funkcjonuje w izolacji.
Pojawienie się modelu biopsychospołecznego było odpowiedzialne za opracowanie najbardziej kompleksowej podstawy leczenia bólu przewlekłego – interdyscyplinarnej, wieloaspektowej strategii leczenia bólu. Ból jest charakterystycznym doświadczeniem z szerokim zakresem wpływowych czynników w jego rozwoju. Predyspozycje do urazów i chorób, wpływy społeczne, trudności ekonomiczne, czynniki psychologiczne i fizjologia odgrywają ważną rolę w rozwoju i leczeniu przewlekłego bólu. oprócz bólu pacjenci często doświadczają deficytów czynnościowych, w tym trudności fizycznych, psychologicznych i emocjonalnych, słabych umiejętności radzenia sobie z trudnościami i kinezjofobii.
Edukacja jest jednym z głównych elementów terapii przewlekłego bólu.
Źródło
- B. D. Darnall (2017). Pain Psychology and the Biopsychosocial Model of Pain Treatment: Ethical Imperatives and Social Responsibility. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5914334/
- NIH Interagency Pain Research Coordinating Committee. National Pain Strategy. Available at: http://iprcc.nih.gov/National_Pain_Strategy/NPS_Main.html
- Richmond H, Hall AM, Copsey B., et al.The effectiveness of cognitive behavioural treatment for non-specific low back pain: A systematic review and meta-analysis. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26244668
- R. J. Gatchell (2007). The biopsychosocial approach to chronic pain: scientific advances and future directions. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17592957
- T. Covic (2013). A biopsychosocial model of pain and depression in rheumatoid arthritis: a 12-month longitudinal study. https://academic.oup.com/rheumatology/article/42/11/1287/1788382