Rozwój cywilizacji na przestrzeni wieków, za którym następowały również zmiany w stylu życia ludzi sprawił, że współczesny człowiek zmaga się z wieloma problemami zdrowotnymi, które kiedyś nie występowały w ogóle lub rzadko. Mimo, że dzięki rozwojowi medycyny, a także wprowadzeniu standardów higienicznych żyjemy dłużej i potrafimy walczyć z wieloma chorobami wywoływanymi przez bakterie lub wirusy, to pojawiły się nowe zagrożenia dla naszego życia oraz jego komfortu.
Coraz częściej cierpimy na choroby przewlekłe, jak cukrzyca, nowotwory, nadciśnienie lub choroba wieńcowa. To one są obecnie najczęstszą przyczyną umieralności w krajach rozwiniętych. Ogromny wpływ na występowanie tych chorób ma właśnie nasz styl życia. Składa się na niego żywność, którą jemy i jej ilość, stosowanie różnego rodzaju używek, nasza aktywność fizyczna lub jej brak, a także ogólny tryb naszego życia, czyli ilość snu, wypoczynku i stresu. Wzrost ilości zachorowań na tzw. choroby cywilizacyjne sprawia, że w medycynie również muszą nastąpić zmiany w podejściu do pacjenta i sposobów jego leczenia. Lekarze i inne osoby pracujące w służbie zdrowia, nie mogą już dłużej patrzeć na pacjenta jako zbiór organów i układów, które naprawiają, gdy zepsuje się coś z ich ścisłej i konkretnej specjalizacji. Musza na niego spojrzeć bardziej całościowo, a w diagnozie oraz leczeniu, wziąć pod uwagę również styl życia pacjenta.
Jak nasze codzienne decyzje wpływają na zdrowie?
Wiemy już, że to jak żyjemy i jakie decyzje podejmujemy każdego dnia, ma wpływ na nasze zdrowie. Najprostszym przykładem jest nasza dieta. Wybieranie mało wartościowej i wysoko przetworzonej żywności przyczynia się do powstawania niedoborów w organizmie. Jeśli jest ona w dodatku wysoko kaloryczna i spożywamy zbyt duże jej ilości, jest to bardzo prosta droga do nadwagi, a następnie otyłości. Równie szkodliwy jest brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia, które wpływają nie tylko na brak dobrej kondycji. Powodują też nieprawidłową pracę organów wewnętrznych i mogą być przyczyną częstszych kontuzji i szybszej degeneracji naszych stawów i mięśni, gdy będziemy coraz starsi.
Wszystko to wpływa też na pojawianie się chorób, np. chorób układu krążenia lub cukrzycy. Medycyna stylu życia to stosunkowo nowa dziedzina, która bierze te czynniki pod uwagę. Zgodnie z jej zasadami, lekarz powinien zainteresować się tym, jak żyjemy i dawać nam wskazówki np. na temat zdrowego odżywiania się lub potrzebnej nam aktywności fizycznej, byśmy mogli zapobiegać problemom zdrowotnym. Gdy natomiast cierpimy już na jedną z chorób cywilizacyjnych, leczenie w postaci przepisania recepty na tabletki nie jest już wystarczające. Powinno ono uwzględnić też porady dietetyczne, skierowanie na ćwiczenia lub do fizjoterapeuty, a także zalecenie porzucenia używek.
Jakie są założenia medycyny stylu życia?
Zgodnie z medycyną stylu życia, lekarz obok wiedzy ze swojej specjalizacji, powinien posiadać przynajmniej ogólną wiedzę z zakresu odżywania, aktywności fizycznej, leczenia uzależnień, a także zdrowia psychicznego. Powinien również współpracować ze specjalistami z tych dziedzin i kierować do nich pacjentów, gdy zaistnieje taka potrzeba. Jeśli pacjent posiada nadwagę lub cierpi również z jej powodu na cukrzycę, to powinien otrzymać skierowanie do dietetyka, który ułoży dla niego prawidłową dietę. Jeśli pacjent skarży się na bóle stawów lub mięśni, to lekarz powinien przeprowadzić wywiad na temat jego aktywności fizycznej i skierować go w razie potrzeby na fizjoterapię, zamiast przepisywać jedynie środki przeciwbólowe.
A jeśli fizjoterapeuta stwierdzi, że tryb życia pacjenta jest zbyt stresujący i za mało w nim snu lub odpoczynku, to powinien uświadomić go jak ważne są to elementy dla zdrowia człowieka i może nawet doradzić wizytę u lekarza zdrowia psychicznego. Zadaniem każdego lekarza lub pracownika służby zdrowia, obojętnie czy jest to lekarz pierwszego kontaktu, kardiolog, psychoterapeuta, czy fizjoterapeuta, powinno być więc stosowanie medycyny stylu życia i działanie na rzecz jej rozwoju. To również konieczność współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny oraz prawidłowego stylu życia, by znaleźć wspólne rozwiązanie dotyczące profilaktyki i leczenia współczesnych chorób.
Medycyna stylu życia wymaga współpracy między specjalistami
Medycyna stylu życia bierze po uwagę również konieczność współpracy lekarza z pacjentem i traktowania go jako partnera w leczeniu. Wprowadzenie prawdziwych zmian w codziennym funkcjonowaniu, diecie i aktywności fizycznej jest często związane z koniecznością wykonania dużej pracy ze strony pacjenta, jest on więc aktywnym uczestnikiem medycyny stylu życia. Porzucenie swoich nawyków i przyzwyczajeń, które często są też wynikiem uzależnień fizycznych lub psychicznych, jak np. uzależnienie od cukru lub zajadanie stresu, nie jest łatwym zadaniem.
Pacjent musi widzieć w tym sens, a także czuć wsparcie ze strony lekarza. W związku z tym, oprócz przekazywania zaleceń i kierowania do innych specjalistów, należy tłumaczyć pacjentowi zależności między trybem życia a chorobami i odpowiadać na jego pytania i wątpliwości. To oznacza, że pacjent też ponosi odpowiedzialność za skuteczność leczenia. Nie jest już tylko biernym odbiorcą medycyny, którego zadaniem jest jedynie przyjmowanie określonych dawek leków w odpowiednich porach. Staje się osobą odpowiedzialną za wprowadzenie zmian w swoim życiu.
Dlaczego chorujemy?
Zdrowie współczesnych ludzi ulega pogorszeniu głównie przez to, że poprawił się nasz komfort życia w wyniku rozwoju cywilizacji. Paradoksalnie to co sprawiło, że wygodniej nam się żyje, stanowi jednocześnie zagrożenie. Większość ludzi z krajów rozwiniętych nie cierpi na głód, jest wręcz przeciwnie. Jedzenia jest pod dostatkiem i jest bardzo łatwo dostępne, jemy więc dużo, a przy tym niekoniecznie zdrowo. Możliwości technologiczne wpływają na naszą aktywność fizyczną. Duża część prac została zautomatyzowana, więc częściej pracujemy w pozycji siedzącej i wszędzie dojeżdżamy samochodem lub komunikacją miejską.
Nasze oczy wpatrują się przez cały dzień w ekrany smartfonów, komputerów i telewizorów. Abyśmy mogli sobie na nie pozwolić, a także regularnie spłacać kredyty za dom lub samochód, musimy długo i ciężko pracować, więc żyjemy w stresie, mało śpimy i odpoczywamy, a jedną z nieskutecznych wprawdzie metod na radzenie sobie ze stresem są używki. To wszystko ma wpływ na występowanie chorób cywilizacyjnych i zgodnie z ideą medycyny stylu życia pracownicy branży medycznej powinni uświadamiać w tym temacie pacjentów i motywować ich do wprowadzenia zmian. Lekarz nie powinien zapisywać jedynie środków farmakologicznych, ale stosować również leczenie uzupełniające, takie jak np. odpowiednia dieta. Zobaczmy, jakie kwestie należy wziąć pod uwagę, zgodnie ze wskazaniami medycyny stylu życia.
Buduj zdrowe nawyki
Pierwszą, dość oczywistą kwestią jest porzucenie wszelkiego rodzaju używek. O ile lampka czerwonego wina nam od czasu do czasu nie zaszkodzi, tak palenie papierosów jest całkowicie wykluczone. Dieta to podstawowy czynniki mający wpływ na nasze zdrowie, dlatego tak ważne jest, by była ona prawidłowa. Jedzmy dużo świeżych, mało przetworzonych i wysokiej jakości produktów, które zapewnią organizmowi wszelkie substancje potrzebne do jego prawidłowego funkcjonowania. Oprócz jakości, ważna jest też ilość pożywienia. Nie możemy się przejadać, należy jeść zgodnie z naszym zapotrzebowaniem kalorycznym. Bardzo ważna jest aktywność fizyczna. Postarajmy się wybierać każdego dnia opcje, które nam ją zapewnią, a więc zamiast wjechać na piętro windą, wejdźmy na nie po schodach i starajmy się więcej chodzić, niż jeździć samochodem. Dodatkowo warto uprawiać regularnie sport, ale musi być on dopasowany do naszych możliwości fizycznych.
Powyższe kwestie to podstawy, ale często zapominamy o innych ważnych czynnikach, jak np. zdrowe zęby. Bardzo ważne jest dbanie o ich stan za pomocą regularnego mycia i wizyt u stomatologa. W zepsutych zębach mnożą się bakterie, które mogą być nawet przyczyną chorób serca. Istotna jest profilaktyka stanu skóry, należy stosować filtry przeciwsłoneczne oraz zaprzestać chodzenia na solarium, by zminimalizować ryzyko nowotworu skóry. W tym celu należy również chronić oczy i nosić okulary przeciwsłoneczne.
O wzrok również należy zadbać, starajmy się odpoczywać od urządzeń elektronicznych i stosujmy ćwiczenia na oczy. Wszystkie te działania mają wpływ na nasz fizyczny organizm, ale równie ważna jest psychika człowieka. Jeśli czujemy, że nie radzimy sobie z problemami dnia codziennego albo widzimy, że szkodliwe doświadczenia z przeszłości wpływają również źle na naszą teraźniejszość, wtedy na pewno należy omówić te kwestie z psychiatrą i psychoterapeutą.
Czym różni się medycyna stylu życia od medycyny konwencjonalnej?
Musimy pamiętać, że leczenie związane z medycyną stylu życia różni się od tradycyjnego, konwencjonalnego podejścia. Przede wszystkim podkreśla ono fakt, że wszystko jest ze sobą powiązane. Nieprawidłowości w jednej dziedzinie mają wpływ na wszystkie inne dziedziny. Jeśli nie dbamy o naszą psychikę i np. stres powoduje bezsenność, to brak odpoczynku wpływa na nasze wszystkie organy i zaburza ich funkcjonowanie. Otyłość oprócz tego, że negatywnie wpływa na nasze ciało i może być przyczyną cukrzycy lub chorób układu krążenia, to również często wpływa na nasze gorsze samopoczucie psychiczne i może też z niego wynikać.
Dość częsty jest przecież negatywny stosunek do własnego ciała, który zaburza kontakty z otoczeniem oraz zajadanie problemów i jedzenie na pocieszenie. Leczenie, które wymaga przede wszystkim zmiany trybu życia jest też dłuższe, ale warto się mu poddać, gdyż walczy z przyczynami naszych problemów zdrowotnych. Inaczej przebiega również współpraca między lekarzem a pacjentem, który musi być zaangażowany w swoje leczenie i ponosić za nie odpowiedzialność. W medycynie stylu życia możemy upatrywać nowych szans na leczenie, a nawet wyeliminowanie części chorób cywilizacyjnych.
Źródło:
- American College of Lifestyle Medicine
- Lifestyle medicine: a new medical specialty?
- What is lifestyle medicine?
- The advent of lifestyle medicine
- Fundacja Medycyny Stylu Życia
Podobne wpisy:
- Biopsychospołeczny model bólu
- Czym jest blizna, co powoduje i jak z nią pracować?
- Postępowanie po skręceniu stawu skokowego. Protokół PEACE&LOVE
- Jak zapobiec bólom pleców? Wskazówki dla pracowników biurowych
- Zdrowotne właściwości herbaty, Którą herbatę wybrać?
- Jak zadbać o stawy?
- Jak zmniejszyć koszty i zadbać o pracowników w tym samym czasie?
- Ostroga piętowa – przyczyny powstawania i terapia