Ze względów diagnostycznych najważniejszym podziałem udarów jest podział ze względu na patomechanizm zaburzeń naczyniowych, który rozróżnia udary niedokrwienne, krwotoczne, oraz krwotoki podpajęczynówkowe. Szacunkowo przyjmuje się, że 80 — 85% udarów ma charakter niedokrwienny, natomiast pozostałe 15–20% to udary krwotoczne (śródmózgowe oraz podpajęczynówkowe). [2]
Udar niedokrwienny
Pierwotną przyczyną udaru niedokrwiennego jest zatrzymanie dopływu krwi do mózgu, które spowodowane jest przez zwężenie lub całkowite zamknięcie naczynia tętniczego (Rys. 1.). Dzieje się tak za sprawą m.in. zmian miażdżycowych, zakrzepów, procesów zapalnych lub zatorów [1, 2]. Do udaru niedokrwiennego może także doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi przez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi lub nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie. [3]
Rys. 1. Zawał mózgu. [1]
W medycynie zawsze należy dążyć do tego, aby zapobiegać pojawieniu się choroby, dlatego tak ważne jest dokładne poznanie czynników ryzyka udaru mózgu (Tab. 1.), które można podzielić na takie, na które nie mamy wpływu (niemodyfikowane), oraz na te, które można modyfikować (modyfikowane) i co za tym idzie zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru. [2]
Tabela 1. Czynniki ryzyka udaru niedokrwiennego. [2]
| Czynniki ryzyka | |
|---|---|
| Modyfikowane | Niemodyfikowane |
| Palenie tytoniu | Wiek powyżej 55 roku życia |
| Nadużywanie alkoholu | Płeć męska |
| Nadciśnienie tętnicze | Uwarunkowania genetyczne |
| Migotanie przedsionków | Rasa czarna |
| Hiperlipidemia | |
| Mała aktywność fizyczna | |
| Otyłość | |
| Cukrzyca | |
Udar krwotoczny
Spowodowany jest przez samoistne pęknięcie naczynia krwionośnego, doprowadzającego krew do mózgu (Rys. 2.). W konsekwencji prowadzi to do uszkodzenia tkanki mózgowej przez wynaczynioną krew. Patologiczne zmiany w naczyniach powstają w większości (>50%) na podłożu długotrwałego nadciśnienia tętniczego. Ten typ udaru dotyczy jednak również ludzi młodych, co może być związane z nadużywaniem alkoholu i narkotyków. Incydent naczyniowy zaczyna się często nagle i najczęściej związany jest z silnymi emocjami lub wysiłkiem fizycznym [1, 2]. Objawem krwotoku może być silny ból głowy, z napadową utratą przytomności drgawkami i wymiotami. [3]
Rys. 2. Krwotok mózgowy. Istotą krwotoku podpajęczynówkowego jest nagłe krwawienie do przestrzeni płynowych otaczających mózg. Spowodowany jest najczęściej pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowego poszerzenia dużych tętnic przebiegających na podstawie i powierzchni mózgu (śródczaszkowe tętniaki występują u około 1–2% populacji). Do rzadszych przyczyn należą zakażenia, skazy krwotoczne i nadciśnienie tętnicze. [3] Niedawno tata mojej pacjentki zasłabł w przychodni kardiologicznej, skąd został przewieziony do szpitala. Diagnoza: udar mózgu. Taka sytuacja może przydarzyć się przy każdym z Nas, np. w kinie, restauracji, sklepie lub po prostu na chodniku. Aby szybko rozpoznać udar mózgu w warunkach “polowych” należy poprosić chorego o wykonanie następujących zadań: W przypadku gdy osoba ma problem z wykonaniem któregoś z zadań należy natychmiast zadzwonić po karetkę: 999 lub z komórki 112. Jest to wiedza ogólnodostępna. Uważam jednak, że są to informacje, które należy jak najczęściej powtarzać, aby utrwaliły się w świadomości społeczeństwa. Piśmiennictwo:Krwotok podpajęczynówkowy
Wstępne rozpoznanie udaru mózgu