Im dłużej jestem fizjoterapeutą, tym mocniej fascynuje mnie ludzki organizm. Szczególną uwagę zwracam ostatnio na niezwykłą strukturę, jaką jest powięź. Pełni ona szereg funkcji, które chciałbym tobie przybliżyć.
Wstępnie pisałem o niej w tekście Czym jest powięź. Teraz chciałem rozwinąć temat o bardziej zaawansowane zagadnienia. Badań naukowych na jej temat jest ostatnio bardzo dużo. Chciałbym je poukładać i usystematyzować.
Powięź, a propriocepcja
Powięź spełnia rolę poprioceptywną i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu mięśniowo-szkieletowego. Proprioceptywna rola powięzi pozwala „aktualizować” ośrodkowy układ nerwowy w celu dostosowania napięcia mięśniowego, tak aby działał w odpowiednim czasie i tempie.
Wszystkie komórki naszego ciała są połączone ze sobą powięzią i budują genialną konstrukcję przypominającą obiekt tensegracyjny. Poprzez mechanotransdukcję sygnały mechaniczne są przekazywane do jądra i innych organelli komórek, a nawet otwierają drogę do genetycznych dostosowań (Ingber 2006).
Dysfunkcjonalne wzorce ruchowe mogą powodować zmiany w obrębie mechanotransdukcji (zmiana impulsu mechanicznego na reakcję chemiczną) z następczą inicjacją mechanizmów molekularnych, które wywołają chorobę. Pracując z powięzią można powiedzieć, że mamy wpływ na wszystkie układy ciała.
Zachęcam do obejrzenia pięknego filmu, który pokazuje wpływ powięzi na ruch:
Powięź, a interocepcja
Powięź przyjmuje i rozprowadza bodźce, które otrzymuje organizm. Jej sieć receptorów rejestruje impulsy toniczne, chemiczne, ciśnieniowe, wibracyjne i ruchowe. Za pomocą interocepcji wysyła je do ośrodkowego układu nerwowego, co pozwala utrzymać homeostazę.
Obecnie termin interocepcji określa poczucie fizjologicznej kondycji ciała i zawiera szerszą gamę fizjologicznych sensacji takich jak: ciepło, chłód, czynności mięśniowe, ból, łaskotki, swędzenie, głód, pragnienie, potrzeba powietrza, łaknienie, bicie serca, aktywność naczyniowo ruchowa, napełnianie pęcherza, wzdęcia żołądka, zmysłowy dotyk, itp. Jest to głównie nieświadome poczucie normalnych funkcji ciała i narządów.
Bez odczuwania zmysłów wewnątrz ciała nie bylibyśmy w stanie normalnie funkcjonować. Liczba interoceptywnych receptorów w tkankach mięśniowych wielokrotnie przewyższa liczbę receptorów propriocepcji.
Wyrażając to w cyfrach można założyć, że na każde proprioceptywne zakończenie nerwowe przypada ponad siedem zakończeń które można zakwalifikować jako receptory interoceptywne. I gdy cześć tych wolnych zakończeń nerwowych to termoreceptory, chemoreceptory, lub takie które łączą kilka funkcji, większość z nich spełnia jednak role mechanoreceptorów, czyli reagują na napięcia mechaniczne, nacisk lub zniekształcające naprężenia.
Cześć z tych receptorów ma wysoki próg reagowania, jednak zostało wykazane że znaczna ich porcja (około 40%) może być zaklasyfikowana jako receptory o niskim progu. Odpowiadają one na delikatny dotyk, nawet tak lekki jak „lekkie dotkniecie pędzelkiem” (Mitchell & Schmidt 1977). Dlatego jest bardzo prawdopodobne, że również odpowiadają one na manipulacje tkanek mięśniowo powięziowych wykonywanych przez terapeutę.
Pracując na tkankach mięśni terapeuta mięśniowo powięziowy zwykle skupia się na bezpośrednim biomechanicznym efekcie nie unerwionych tkanek, lub na stymulacji specyficznych zakończeń proprioceptywnych, takich jak wrzeciona mięśniowe, receptory Golgiego, itp. Jednak powyższe rozważania sugerują, że byłoby wskazane, aby terapeuci manualni oddziaływali, w większym, niż nauczonym i zwykle praktykowanym stopniu, również na receptory interocepcji wykorzystując ich dośrodkowy efekt.
Powięź reprezentuje złożoną architekturę komunikacyjną, która zapewnia mechanoreceptywną informację nie tylko poprzez topograficzne rozmieszczenie w całym ciele, ale przede wszystkim ze względu na współzależności z innymi strukturami ciała. Obecność mechanoreceptorów sugeruje aktywny udział powięzi w propriocepcji, przenoszeniu siły i kontroli motorycznej.
Powięź, a ból
W powięzi powierzchownej znaleziono włókna nerwowe towarzyszące naczyniom krwionośnym. Lokalizacja większości włókien wokół naczyń krwionośnych sugeruje, że przynajmniej część z nich to włókna naczynioruchowe, które po aktywacji mogą powodować ból niedokrwienny. Obecność wolnych zakończeń nerwowych w macierzy kolagenowej wskazuje na to, że powięź jest ważnym elementem przewodzenia bólu (Corey 2011).
Płyny śródmiąższowe, które otaczają powięź, tworzą przestrzeń transportową dla składników odżywczych, materiałów odpadowych i substancji przekaźnikowych. Faktycznie ułatwiają homeostazę między regionem zewnątrzkomórkowym i wewnątrzkomórkowym. Ponadto układ limfatyczny filtruje zasoby płynu śródmiąższowego i odprowadza je do układu żylnego.
Powięź uważana jest za neuroczułą strukturę, która tworzy złożoną funkcjonalnie sieć wzajemnych połączeń i integruje dynamikę ciała (Stecco i in. 2007). Wewnętrzna synergia strukturalna układu powięziowego zapewnia organizmowi względną niezależność od siły grawitacji. Pozwala również cieszyć się dużą zdolnością adaptacji do wymagań, które przychodzą z zewnątrz (Nakajima i in. 2004).
Podobne wpisy:
- Czym jest powięź?
- Masaż powięziowy, a terapia bólu
- Jak ćwiczyć po skręceniu stawu skokowego? Ćwiczenie krótkiej stopy
- Czy każdy może wykonywać przysiady? Ćwicz zgodnie z fizjologią
- Kość gnykowa – klucz do wyprostowanej postawy ciała
- Ból łokcia, a nieprawidłowe oddychanie
- Jak się poprawnie i zdrowo rolować? Porady fizjoterapeuty